: 7977023438   : 9821802863

जागतिक मधुमेह दिन – १४ नोव्हेंबर २०२५ “* टीबी आणि मधुमेह : दुहेरी संकट — तपासा, उपचार करा आणि प्रतिबंध करा”

जागतिक मधुमेह दिन – १४ नोव्हेंबर २०२५ “* टीबी आणि मधुमेह : दुहेरी संकट — तपासा, उपचार करा आणि प्रतिबंध करा”

Published On: November 13, 2025

  जागतिक मधुमेह दिन – १४ नोव्हेंबर २०२५ “* टीबी आणि मधुमेह : दुहेरी संकट — तपासा, उपचार करा आणि प्रतिबंध करा” मुंबई, १४ नोव्हेंबर २०२५: जागतिक मधुमेह दिनानिमित्त, छातीरोग तज्ज्ञ डॉ. राजेंद्र तातू ननावरे यांनी क्षयरोग (टीबी) आणि मधुमेह (डायबेटीस) यांच्यातील परस्परसंबंधावर गंभीर लक्ष केंद्रित करण्याचे आवाहन केले आहे. या वर्षीचा जागतिक मधुमेह दिनाचा संदेश “Diabetes and Well-being – Diabetes in the Workplace” असा असून, कामाच्या ठिकाणी आरोग्य तपासणी व काळजी वाढविण्यावर भर दिला जात आहे.   डॉ. ननावरे म्हणाले,   > “मधुमेह असणाऱ्या व्यक्तींना क्षयरोग होण्याचा धोका २ ते ३ पट अधिक असतो. तसेच, या दोन्ही आजारांच्या एकत्र अस्तित्वामुळे उपचारात अडचणी, रिलेप्सचे प्रमाण वाढणे, आणि मृत्यूदर वाढणे यासारख्या गंभीर परिणामांना सामोरे जावे लागते.”   🔹 मुख्य तथ्ये भारतात क्षयरोग निर्मूलन कार्यक्रमाअंतर्गत (NTEP) आता दुहेरी तपासणी (Bi-directional Screening) बंधनकारक केली आहे म्हणजे प्रत्येक टीबी रुग्णाची साखरेची तपासणी, आणि प्रत्येक डायबेटीस रुग्णाची टीबी तपासणी. जागतिक स्तरावर अंदाजे ४ लाख नवीन टीबी रुग्णांमध्ये मधुमेह हा कारणीभूत घटक आहे. दोन्ही आजार परस्पर परिणामकारक आहेत – टीबी साखर नियंत्रण बिघडवतो, तर मधुमेह रोगप्रतिकारशक्ती कमी करतो, ज्यामुळे टीबीचा धोका वाढतो. 🩺 आरोग्य संस्था व कार्यस्थळांनी करावयाच्या उपाययोजना 1. दुहेरी तपासणी: प्रत्येक टीबी रुग्णाची ब्लड शुगर / HbA1c तपासणी करावी. प्रत्येक मधुमेही रुग्णात कफ, ताप, वजन घटणे, रात्री घाम येणे अशा लक्षणांकडे लक्ष द्यावे. 2. कार्यस्थळी आरोग्य तपासणी शिबिरे: नोव्हेंबर महिन्यात विशेष “डायबेटीस-टीबी वेलनेस कॅम्प” आयोजित करावेत. 3. उपचार काळात रक्तातील साखरेचे नियंत्रण: टीबी उपचारातील काही औषधे (उदा. Rifampicin) साखर नियंत्रणावर परिणाम करतात; त्यामुळे डॉक्टरांचा सल्ला आवश्यक. 4. जीवनशैलीत सुधारणा: धूम्रपानमुक्त वातावरण, पौष्टिक आहार, शारीरिक हालचाल आणि मानसिक संतुलन — हे दोन्ही आजार टाळण्याची गुरुकिल्ली आहेत. 💬 डॉ. ननावरे यांचे आवाहन   > “प्रत्येक हॉस्पिटल, डिस्पेन्सरी आणि कामाच्या ठिकाणी टीबी व मधुमेहाची दुहेरी तपासणी हीच आपली सवय बनली पाहिजे. वेळेत निदान म्हणजे जीवदान — आणि भारताच्या टीबी निर्मूलन मोहिमेला गती देण्याचा सर्वात परिणामकारक मार्गही हाच आहे.” 📅 जागतिक मधुमेह दिनाबद्दल जागतिक मधुमेह दिन दरवर्षी १४ नोव्हेंबर रोजी साजरा केला जातो. यंदाच्या मोहिमेचा मुख्य विषय आहे “Diabetes and Well-being – Diabetes in the Workplace” — म्हणजे कार्यस्थळी आरोग्य तपासणी, मानसिक ताण नियंत्रण, आणि सर्वसमावेशक आरोग्य. संपर्कासाठी: डॉ. राजेंद्र तातू ननावरे पल्मोनॉलॉजिस्ट आणि स्पेशालिटी मेडिकल कन्सल्टंट – छातीरोग विभाग ग्रुप ऑफ टीबी हॉस्पिटल, शिवडी, मुंबई (docrajn1203@gmail.com 7977023438)

Latest Articles